تحلیل تطبیقی قاعده "الضرورات تبیح المحظورات" در مواجهه با بحران‌های بهداشتی جهانی

چکیده

قاعده "الضرورات تبیح المحظورات" یکی از اصول کلیدی فقه اسلامی است که در مواجهه با بحران‌های بهداشتی جهانی اهمیت بسیاری پیدا کرده است. این قاعده به‌ویژه در شرایط اضطراری که حفظ جان انسان‌ها و مصلحت عمومی در اولویت قرار دارد، به فقها و سیاست‌گذاران این امکان را می‌دهد که اقداماتی را که در شرایط عادی محظور هستند، در راستای حفظ سلامت عمومی توجیه کنند. در این مقاله، ابتدا به بررسی مفهوم و مبانی فقهی قاعده "الضرورات تبیح المحظورات" پرداخته شده و سپس کاربرد آن در بحران‌های بهداشتی جهانی مورد تحلیل قرار گرفته است. در این راستا، به‌ویژه در دوران بحران‌هایی مانند پاندمی‌های جهانی، این قاعده ابزار مهمی برای اتخاذ تصمیمات بهداشتی و اجتماعی بوده است. همچنین، مقایسه تطبیقی میان مذاهب مختلف اسلامی و بررسی تفاوت‌های تفسیری در کاربرد این قاعده در بحران‌های بهداشتی انجام شده است. این تحقیق همچنین محدودیت‌ها و چالش‌های احتمالی استفاده از این قاعده در نظام‌های حقوقی اسلامی و سکولار را بررسی کرده و پیشنهاداتی برای استفاده بهتر از این قاعده در آینده ارائه داده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که قاعده مذکور به‌عنوان یک ابزار انعطاف‌پذیر و جامع در مدیریت بحران‌های بهداشتی جهانی، نه‌تنها به کاهش آسیب‌های انسانی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک مدل برای تعامل میان شریعت اسلامی و قوانین بین‌المللی در شرایط بحران‌های جهانی مطرح باشد.