بسط و تعمیم زکات به عناوین دیگر غیر از عناوین تسعه از دیدگاه فقه امامیه
کلمات کلیدی:
زکات, فقه امامیه, تسعه, توسعه احکام, فقه حکومتی, عدالت اقتصادی, دارایی‌های نوینچکیده
زکات به عنوان یکی از مهم‌ترین فروع دین اسلام، جایگاهی بنیادین در ساختار اقتصادی و اجتماعی جوامع اسلامی دارد. فقه امامیه بر اساس منابع قرآن، سنت، اجماع و عقل، زکات را واجب می‌داند، اما درباره دایره اموال مشمول زکات میان فقها اختلاف نظر وجود دارد. نظریه مشهور فقهای امامیه زکات را منحصر در نه عنوان سنتی می‌داند که در روایات به «تسعه» معروف‌اند. با این حال، برخی دیدگاه‌های فقهی معاصر با استناد به مقاصد شریعت، روایات معتبر و سیره معصومین، امکان بسط زکات به سایر عناوین را مطرح می‌کنند. مقاله حاضر با روش تحلیلی ـ استدلالی به بررسی نظری و فقهی حصر زکات، نقد ادله قائلان به حصر، تحلیل عملکرد امام علی(ع) و امکان توسعه موضوعات زکوی در چارچوب فقه حکومتی و ولایت فقیه می‌پردازد. همچنین، موارد معاصر مانند دارایی‌های نقدی، محصولات کشاورزی نوین، اوراق بهادار، ارزهای دیجیتال و دارایی‌های غیرملموس مورد ارزیابی فقهی قرار گرفته است. در پایان، آثار اجتماعی و اقتصادی توسعه زکات همچون کاهش فقر، افزایش مشارکت اجتماعی و تقویت منابع مالی دولت اسلامی بررسی شده است. یافته‌ها نشان می‌دهند که با اجتهاد پویا، می‌توان زکات را به‌عنوان ابزاری مؤثر در نظام مالی اسلامی بازتعریف کرد.
دانلودها
مراجع
Askari, M. M. (2008). Theoretical analysis of zakat and the possibility of extending zakat-eligible assets. Islamic Economics Studies Journal, 2(1).
Boroujerdi, H. (1959). Zakat: The second foundation of Islamic economy. Payizan Publications.
Esmaili, R. (1995). Our economy (Vol. 1). Jungle Publications.
Fallahzadeh, A. A. (1995). Commentary on Tahdhib al-Ahkam fi Sharh al-Muqni'ah. Imam Sadiq University Press.
Hakimi, M. (1997). Economic criteria in Razavi teachings (2 ed.). Islamic Propagation Office Publications.
Heirbod, A. (1973). Economic issues of Islam. Ketab Printing Company.
Javadi, A. (2009). Secrets of worship. Ofogh Publications.
Javidan, M. (1974). Zakat in thought (1 ed.). Secretariat of Prayer Promotion.
Karimi, M. (2012). Wasail: Book of Zakat. Negah Publications.
Khomeini, R. (1988). Tahrir al-Wasilah. Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah.
Makarem Shirazi, N. (2001a). Tafsir-e Nemuneh, Vol. 2. Dar al-Kitab al-Islamiyyah.
Makarem Shirazi, N. (2001b). Tafsir-e Nemuneh, Vol. 23. Dar al-Kitab al-Islamiyyah.
Malakouti, M. H. (1983). Jurisprudential rulings in international travel. Ma'ruf Publications.
Mashhoor, M. K. (1992). Translation of al-‘Urwat al-Wuthqa. Islamic Publishing Institution.
Meshkini, M. H. (1979). Interpretation of Kitab al-Rawdah al-Bahiyyah (Sharh al-Lum'ah al-Dimashqiyyah). Davari Publications.
Mousavi Khalkhali, H. A. (1982). Kitab al-Zakat. Islamic Communications School.
Pourmoghaddami, M. K. (2012). Zakat in Islam: Including the rules, conditions, and manners of zakat. Dadgostar Publications.
Qara’ati, M. (2002). Zakat (2 ed.). Secretariat of Prayer Promotion.
Rafaati, J. (1978). Principles governing Islamic economic relations.
Shahabi, R. (1957). Islamic principles and the philosophy of rulings. Dar al-Fikr.
Shaltut, M. (1965). In the field of society. Nashr Enteshar.
Sharaf al-Din, S. A. (1972a). Collected articles. Imam Reza Cultural Foundation.
Sharaf al-Din, S. A. (1972b). Ijtihad versus Nass (text). Society of Seminary Teachers.
Tabatabaei Boroujerdi, S. H. (1963). Jami' al-Ahadith (Vol. 9). Al-Matba'ah Al-‘Ilmiyyah.
Tabatabaei, H., & Fekrat, M. A. (1989). An introduction to Shiite jurisprudence (Vol. 1). Islamic Research Foundation of Astan Quds Razavi.
Tabatabaei, M. H. (2011). Al-Mizan. Al-A‘lami Institute for Publications.
Tabatabaei, S. M. H. (2003). Translation of Tafsir al-Mizan (Vol. 20). Islamic Publications Office.
Tavasoli, M. E. (2005). Feasibility study of zakat implementation in Iran. Secretariat of Prayer Promotion.
Yousefian, M. (2009). Zakat in Islam. Jungle Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 سید محمد حسینی, حمید کاویانی فرد, سید محمد شفیعی دارابی (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
