تفسیر قاعده "لاضرر و لاضرار" در فقه اسلامی و کاربرد آن در حقوق محیط زیست

چکیده

قاعده "لاضرر و لاضرار" یکی از اصول محوری در فقه اسلامی است که به منع هرگونه زیان‌رسانی به دیگران تأکید دارد. این پژوهش به بررسی تفسیری این قاعده در فقه اسلامی و کاربرد آن در حقوق محیط زیست می‌پردازد. ابتدا، مبانی فقهی و تاریخی قاعده مذکور تحلیل شده و سپس نحوه انطباق آن با مسائل نوین زیست‌محیطی از جمله آلودگی هوا، تخریب جنگل‌ها، و تغییرات اقلیمی بررسی می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد که قاعده "لاضرر" نه تنها با اصول حفاظت از محیط زیست در اسلام هماهنگ است، بلکه می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر برای تدوین سیاست‌های زیست‌محیطی عمل کند. پژوهش همچنین به چالش‌های عملی در اجرای این قاعده در جوامع اسلامی پرداخته و راهکارهایی برای بهبود سیاست‌گذاری زیست‌محیطی ارائه می‌دهد.