تبیین فقهی حقوقی نظریه اختصاص سوگند استظهاری به دعاوی دینی با نگاهی به رویه قضایی

نویسندگان

    امین کریم ‏پور علی‏ آباد * گروه حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاداسلامی، یاسوج، ایران 4231891915@iau.ir
    محمدباقر عامری‏نیا گروه حقوق، واحد یاسوج، دانشگاه آزاداسلامی، یاسوج، ایران.
    زهرا بهشتی گروه حقوق خصوصی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاداسلامی، یاسوج، ایران.

کلمات کلیدی:

سوگند استظهاری, دعاوی دینی, اثبات دعاوی, رویه قضایی

چکیده

سوگند استظهاری یکی از ادله اثبات دعوا در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران است که به‌ویژه در دعاوی علیه میت کاربرد دارد. این نوع سوگند، پس از اقامه دو شاهد عادل، برای تثبیت حق مدعی به‌کار می‌رود و فلسفه آن دفع احتمالاتی است که ممکن است موجب تردید در حقانیت مدعی شود. با این حال، حوزه کاربرد و ضرورت ضمیمه کردن سوگند استظهاری در دعاوی علیه میت محل اختلاف نظر میان فقها و حقوق‌دانان است. گروهی از فقها و برخی از مقررات موضوعه، ضمیمه کردن سوگند را منحصر به دعاوی دَینی علیه میت می‌دانند، ولی برخی دیگر، با استناد به روایات و اصول فقهی، بر گسترش آن به دعاوی با موضوعات عین، منفعت و حق تأکید دارند. در قوانین موضوعه نیز، به‌ویژه در قوانین مدنی و آیین دادرسی مدنی، این مسئله به‌صورت مبهم و ناقص مطرح شده و رویه قضایی نیز پاسخ روشنی به این ابهام نداده است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از مطالعات فقهی و حقوقی، به بررسی مستندات فقهی، قوانین موضوعه و رویه قضایی پرداخته و نشان می‌دهد که اطلاق روایات و ضرورت تضمین حق مدعی، لزوم ضمیمه سوگند استظهاری را در تمامی دعاوی علیه میت توجیه می‌کند. همچنین نقدی بر دیدگاه محدودکننده ارائه شده و جایگاه استصحاب در این زمینه تحلیل شده است. در نهایت، پیشنهاد می‌شود با توجه به فلسفه وجودی سوگند استظهاری، قانون‌گذار و مراجع قضایی، دامنه کاربرد آن را در دعاوی علیه میت فراتر از دعاوی دَینی در نظر بگیرند.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

AbūʿAṭā, M., & Kabīrī, M. (1984). Yamīn (Presumptive Oath): Exception or Rule. Studies in Islamic Jurisprudence and Law, 16(37), 29-54.

ʿĀmilī, M. i. M. (2011). al-Lumʿah al-Dimashqīyah fī Fiqh al-Imāmīyah. Dār al-Turāth al-ʿArabīyah.

Anṣārī, M. (1995). al-Makāṣib (Vol. 6 vols.). World Congress in Commemoration of Shaykh Aʿẓam Anṣārī.

Balḵī, S. J. (2021). Validity of the Presumptive Oath in Proof of a Claim in Fiqh and Law. Nasīm Kawsar Scientific Journal, 1(1), 51-64.

Fakhr al-Muhaqqiqīn, M. i. Ḥ. i. Y. (2010). Iḍāḥ al-Fawāʾid fī Sharḥ Ishkālāt al Qawāʿid. Ismāʿīlīyān Publications.

Fayyūmī, A. i. M. a.-M. al-Miṣbāḥ al Munīr fī Gharīb al Sharḥ al-Kabīr lil-Rāfiʿī. Dār al-Raḍī.

Ḥamīrī, N. i. S. (2003). Shams al-Ulūm wa Dawāʾ al-Kalām al-ʿArab al-Kullām. Dār al-Fikr.

Ḥātamī, Ṣ., & Sāmānī, E. (2021). An Inquiry into the Scope of Taking the Presumptive Oath. Legal Research Quarterly, 27(4), 171-188.

Ibn Fāris, A. i. Z. (1985). Muʿjam Maqāyīs al-Lughah. Publication Office of Islamic Propagation, Qom Seminary.

Imāmī, S. Ḥ. (1996). Civil Law (4th ed.). Islāmīyah Publishing.

Imāmī, S. Ḥ. (2011). Civil Law on Usufruct, Bequests & Inheritance (31st ed.). Islāmīyah Bookstore.

Jubʿī ʿĀmilī, Z. a.-ʿ. (2011). al-Rawḍah al-Bāhīyah fī Sharḥ al Lumʿah al Damashqīyah. Office of Islamic Propagation, Qom Seminary.

Jubrān, M. (2014). al-Rāʾid. Āstan Quds Razavī.

Kāshif al-Ghaṭāʾ, Ḥ. i. J. (2003). Anwār al-Fuqahāʾ; Kitāb al-Qaḍā. Kāshif al-Ghaṭāʾ Institute.

Kātūzīyān, N. (2004). Evidence and Means of Proof. Mīzān Publishing.

Khūʾī, S. A. a.-Q. (2003). Mabānī al-Talkhimah al Minhāj. Ayatollah Khūʾī Publications.

Mohājerī, ʿ. (2001). Commentary on the Civil Procedure Law of General and Revolutionary Courts. Ganj Dānish Publications.

Moḥammadi, P. (2008). Subject-Matter Limitations of Oath in Civil Lawsuits. Legal Research Quarterly, 12(29), 388-427.

Moḥaqqiq Dāmād, S. M. (2027). Principles of Fiqh (Vol. 3). Center for Islamic Science Publication.

Moin, M. (2006). Persian Dictionary. Rāh-Roshd Publishing.

Muʾmin, M. (2003). al-Qaḍāʾ wa al-Shahādāt. Institute for Compilation and Publication of Imam Khomeinī's Works.

Musawi Khūmīnī, R. A. (1987). Taḥrīr al-Wasīlah. Dār al-ʿIlm.

Narāqī, A. i. M. (2020). Risāʾil wa Masāʾil. Congress of Narāqī Scholars Mulla Mahdī & Mulla Aḥmad.

Rashtī, M. Ḥ. A. (2022). Kitāb al-Qaḍā (Vol. 1). Khayyām Publications.

Saʿdī, A. Ḥ. (2029). al-Qāmūs al-Fiqhī (2nd ed.). Dār al-Fikr Publishing.

Shahīd Thānī, Z. a.-D. i. ʿ. (2021). al-Rawḍah al-Bāhīyah fī Sharḥ al Lumʿah al Damashqīyah. Office of Islamic Propagation.

Tabrīzī, J. i. ʿ. (2006). Manhāj al-Ṣāliḥīn. Imam al-Mahdī Association.

Tawkalī, M. M. (2019). Brief Civil Procedure Code. Maktūb Ākhar Publications.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۵/۱۰/۰۱

ارسال

۱۴۰۴/۰۴/۰۳

بازنگری

۱۴۰۴/۰۸/۱۲

پذیرش

۱۴۰۴/۰۸/۱۸

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

کریم ‏پور علی‏ آباد ا.، عامری‏نیا م. .، و بهشتی ز. . (1405). تبیین فقهی حقوقی نظریه اختصاص سوگند استظهاری به دعاوی دینی با نگاهی به رویه قضایی. دانشنامه فقه و حقوق تطبیقی، 1-13. https://jecjl.com/index.php/jecjl/article/view/291

مقالات مشابه

1-10 از 99

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.