مفهوم و قلمرو صلاحیت در رویه شورای نگهبان

نویسندگان

    مزدک نصوری کارشناسی ارشد، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
    علی‎ اکبر گرجی ازندریانی * دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. gorji110@yahoo.fr

کلمات کلیدی:

حاکمیت قانون, شورای نگهبان, صلاحیت, قلمرو صلاحیت, مقامات و نهادهای عمومی

چکیده

شورای نگهبان با برخورداری از صلاحیت‎های خاص و انحصاری یکی از نهادهای حاکمیتی حائز اهمیت در نظام حقوقی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‎شود که کارویژه آن تضمین حاکمیت قانون است. بنابراین، تجزیه و تحلیل آرا و نظریات شورای نگهبان جهت فهم رویکرد این نهاد عمومی در خصوص مفهوم دولت قانونمدار و آثار و نتایج آن (اصل صلاحیت و اصل عدم صلاحیت) در راستای سنجش صحت یا عدم صحت تصمیمات اداری راهگشا می‎باشد. این نوشتار در پی تحلیل، تبیین، تمییز و تفکیک مفهوم و قلمرو انواع صلاحیت‎های متداول در حقوق عمومی و معیارهای آن‌ها در رویه این نهاد اساسی می‎باشد. پژوهش حاضر به شیوه‎ای توصیفی-تحلیلی نشان داده است که شورای نگهبان، پنج ویژگی‎ عمده اصل صلاحیت (قانونی بودن، الزامی بودن، محدود بودن، انحصاری بودن و غیرقابل تفویض بودن) را در رویه خود مورد شناسایی قرار داده است و عمومأ در راستای تنظیم و تضمین قلمرو صلاحیت‎های مراجع عمومی گام برداشته است و اگر صلاحیت یک مقام یا نهاد عمومی را در قوانین موضوعه احراز نکند، عمل یا تصمیم آن‌ها را با ایراد عدم صلاحیت مواجه خواهد کرد. همچنین، دادرس اساسی ایران در راستای مضیق تفسیر نمودن صلاحیت‎های تکلیفی و موسع تفسیر نمودن صلاحیت‎های تخییری حرکت کرده است. شورای نگهبان در رویه خود، همزمان از دو جنبه «قدرت قانونی» و «اختیار قانونی» برخوردار است. به عبارت دیگر، هم جنبه تکلیفی و الزام‌آور (قدرت قانونی) و هم جنبه گزینشی و اختیاری (اختیار قانونی) در عملکرد آن مشهود است و قلمرو صلاحیتش را به‌گونه‌ای تعریف می‌کند که در آن تکالیف مشخصی بر عهده دارد. با این حال، هنگام اجرای این وظایف، شورا از اختیاراتی برخوردار است تا در موارد خاص، موازین شرعی و معیارهای قانونی را تفسیر و اعمال کند. این قلمرو صلاحیت نه‌تنها بر اساس متون قانونی شکل گرفته، بلکه به‌صورت پویا و از طریق آرای تفسیری و رویه عملی خود شورا نیز تکامل می‌یابد. این ویژگی نشان‌دهنده ماهیت شبه‌تکلیفی-شبه‌گزینشی صلاحیت این نهاد عمومی است.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Allen ̧, M., & Thompson ̧, B. (2005). Cases and materials on constitutional and administrative law (Vol. 8ed). Oxford University press.

Amid, H. (1984). Amid Dictionary. Amir Kabir Publishing Institute affiliated with the Islamic Propagation Organization.

Bugaric, B. (2004). Openess and transparacy in public administration: challenges for public law. Wisconsin international law Journal, 22(3), 483-521.

Emami, M., & Ostovar-Sangari, K. (2013). Administrative Law. Mizan Publishing.

Falahzadeh, A. M., & Darvish-Motavali, M. (2013). Oversight of the Guardian Council on Pre-Revolution and Revolutionary Council Laws. Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Guardian Council Research Institute(5), 103-122.

Ghazi-Shariatpanahi, S. A. (1996). Essays on Public Law. Dadgostar Publishing.

Ghazi-Shariatpanahi, S. A. (2021). Constitutional Law and Political Institutions. Mizan Publishing.

Gorji-Azandaryani, A. A. (2015a). Constitutional Courts: A Non-European Model of Constitutional Adjudication. Jangal Publications.

Gorji-Azandaryani, A. A. (2015b). In Pursuit of Constitutional Law. Jangal Publications.

Gorji-Azandaryani, A. A. (2021). Foundations of Public Law. Jangal Publications.

Gorji-Azandaryani, A. A., & Khademi, M. (2017). Comparative Study of Constitutional Guardian Institutions' Oversight of Ordinary Laws in the Legal Systems of Iran and India. Journal of Comparative Legal Studies, University of Tehran, 8(2), 679-709.

Hedavand, M. (2010). Comparative Administrative Law. SAMT Publications.

Hedavand, M., & Mashhadi, A. (2010). Principles of Administrative Law (In Light of Administrative Justice Court Opinions). Khorsandi Publications.

Jafari-Langroudi, M. J. (2020). Legal Terminology. Ganj Danesh Publications.

Maleki, M., & Hashemi, S. M. (2017). Optimal Criteria for Classifying Administrative Powers. Quarterly Journal of Comparative Legal Research in Iran and International Law (Formerly Free Legal Research), 10(36), 173-198.

Mashhadi, A. (2009). Justification and Critique of the Controllability of Discretionary Powers of the Executive Branch. Quarterly Journal of Presidential Information(22 & 23), 61-75.

Molan, M. T. (1997). Administrative Law. Old Bailey Press.

Motameni-Tabatabai, M. (2012). Administrative Law. SAMT Publications.

Ostovar-Sangari, K. (2014). Jurisdiction of the Administrative Justice Court and Related Issues. In J. Mohammad & V. Mohammadreza (Eds.). Majd Publications.

Sadrol-Hefazi, S. N. (1993). Judicial Oversight of Government Actions in the Administrative Justice Court. Shahriar Publishing.

Shirzad, O. (2013). Reasons for Annulment of Government Resolutions in the Administrative Justice Court. Jangal Publications.

Talabaki, A., & Abrishamirad, M. A. (2013). Examining the Nature of Guardian Council Opinions. Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Guardian Council Research Institute, 2(6), 1-21.

Zarei, M. H. (2015). Rule of Law and Democracy. Khorsandi Publications.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۳/۰۹/۲۹

ارسال

۱۴۰۳/۰۶/۰۲

بازنگری

۱۴۰۳/۰۷/۲۳

پذیرش

۱۴۰۳/۰۸/۰۷

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

نصوری م.، و گرجی ازندریانی ع. ا. (1403). مفهوم و قلمرو صلاحیت در رویه شورای نگهبان. دانشنامه فقه و حقوق تطبیقی، 2(3)، 93-113. https://jecjl.com/index.php/jecjl/article/view/90

مقالات مشابه

11-20 از 90

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.