مفهوم و قلمرو صلاحیت در رویه شورای نگهبان
کلمات کلیدی:
حاکمیت قانون, شورای نگهبان, صلاحیت, قلمرو صلاحیت, مقامات و نهادهای عمومیچکیده
شورای نگهبان با برخورداری از صلاحیتهای خاص و انحصاری یکی از نهادهای حاکمیتی حائز اهمیت در نظام حقوقی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود که کارویژه آن تضمین حاکمیت قانون است. بنابراین، تجزیه و تحلیل آرا و نظریات شورای نگهبان جهت فهم رویکرد این نهاد عمومی در خصوص مفهوم دولت قانونمدار و آثار و نتایج آن (اصل صلاحیت و اصل عدم صلاحیت) در راستای سنجش صحت یا عدم صحت تصمیمات اداری راهگشا میباشد. این نوشتار در پی تحلیل، تبیین، تمییز و تفکیک مفهوم و قلمرو انواع صلاحیتهای متداول در حقوق عمومی و معیارهای آنها در رویه این نهاد اساسی میباشد. پژوهش حاضر به شیوهای توصیفی-تحلیلی نشان داده است که شورای نگهبان، پنج ویژگی عمده اصل صلاحیت (قانونی بودن، الزامی بودن، محدود بودن، انحصاری بودن و غیرقابل تفویض بودن) را در رویه خود مورد شناسایی قرار داده است و عمومأ در راستای تنظیم و تضمین قلمرو صلاحیتهای مراجع عمومی گام برداشته است و اگر صلاحیت یک مقام یا نهاد عمومی را در قوانین موضوعه احراز نکند، عمل یا تصمیم آنها را با ایراد عدم صلاحیت مواجه خواهد کرد. همچنین، دادرس اساسی ایران در راستای مضیق تفسیر نمودن صلاحیتهای تکلیفی و موسع تفسیر نمودن صلاحیتهای تخییری حرکت کرده است. شورای نگهبان در رویه خود، همزمان از دو جنبه «قدرت قانونی» و «اختیار قانونی» برخوردار است. به عبارت دیگر، هم جنبه تکلیفی و الزامآور (قدرت قانونی) و هم جنبه گزینشی و اختیاری (اختیار قانونی) در عملکرد آن مشهود است و قلمرو صلاحیتش را بهگونهای تعریف میکند که در آن تکالیف مشخصی بر عهده دارد. با این حال، هنگام اجرای این وظایف، شورا از اختیاراتی برخوردار است تا در موارد خاص، موازین شرعی و معیارهای قانونی را تفسیر و اعمال کند. این قلمرو صلاحیت نهتنها بر اساس متون قانونی شکل گرفته، بلکه بهصورت پویا و از طریق آرای تفسیری و رویه عملی خود شورا نیز تکامل مییابد. این ویژگی نشاندهنده ماهیت شبهتکلیفی-شبهگزینشی صلاحیت این نهاد عمومی است.
دانلودها
مراجع
Allen ̧, M., & Thompson ̧, B. (2005). Cases and materials on constitutional and administrative law (Vol. 8ed). Oxford University press.
Amid, H. (1984). Amid Dictionary. Amir Kabir Publishing Institute affiliated with the Islamic Propagation Organization.
Bugaric, B. (2004). Openess and transparacy in public administration: challenges for public law. Wisconsin international law Journal, 22(3), 483-521.
Emami, M., & Ostovar-Sangari, K. (2013). Administrative Law. Mizan Publishing.
Falahzadeh, A. M., & Darvish-Motavali, M. (2013). Oversight of the Guardian Council on Pre-Revolution and Revolutionary Council Laws. Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Guardian Council Research Institute(5), 103-122.
Ghazi-Shariatpanahi, S. A. (1996). Essays on Public Law. Dadgostar Publishing.
Ghazi-Shariatpanahi, S. A. (2021). Constitutional Law and Political Institutions. Mizan Publishing.
Gorji-Azandaryani, A. A. (2015a). Constitutional Courts: A Non-European Model of Constitutional Adjudication. Jangal Publications.
Gorji-Azandaryani, A. A. (2015b). In Pursuit of Constitutional Law. Jangal Publications.
Gorji-Azandaryani, A. A. (2021). Foundations of Public Law. Jangal Publications.
Gorji-Azandaryani, A. A., & Khademi, M. (2017). Comparative Study of Constitutional Guardian Institutions' Oversight of Ordinary Laws in the Legal Systems of Iran and India. Journal of Comparative Legal Studies, University of Tehran, 8(2), 679-709.
Hedavand, M. (2010). Comparative Administrative Law. SAMT Publications.
Hedavand, M., & Mashhadi, A. (2010). Principles of Administrative Law (In Light of Administrative Justice Court Opinions). Khorsandi Publications.
Jafari-Langroudi, M. J. (2020). Legal Terminology. Ganj Danesh Publications.
Maleki, M., & Hashemi, S. M. (2017). Optimal Criteria for Classifying Administrative Powers. Quarterly Journal of Comparative Legal Research in Iran and International Law (Formerly Free Legal Research), 10(36), 173-198.
Mashhadi, A. (2009). Justification and Critique of the Controllability of Discretionary Powers of the Executive Branch. Quarterly Journal of Presidential Information(22 & 23), 61-75.
Molan, M. T. (1997). Administrative Law. Old Bailey Press.
Motameni-Tabatabai, M. (2012). Administrative Law. SAMT Publications.
Ostovar-Sangari, K. (2014). Jurisdiction of the Administrative Justice Court and Related Issues. In J. Mohammad & V. Mohammadreza (Eds.). Majd Publications.
Sadrol-Hefazi, S. N. (1993). Judicial Oversight of Government Actions in the Administrative Justice Court. Shahriar Publishing.
Shirzad, O. (2013). Reasons for Annulment of Government Resolutions in the Administrative Justice Court. Jangal Publications.
Talabaki, A., & Abrishamirad, M. A. (2013). Examining the Nature of Guardian Council Opinions. Quarterly Journal of Public Law Knowledge, Guardian Council Research Institute, 2(6), 1-21.
Zarei, M. H. (2015). Rule of Law and Democracy. Khorsandi Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 1403 مزدک نصوری, علی اکبر گرجی ازندریانی (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.