بررسی تطبیقی بازداشت تحت نظر در قانون مجازات اسلامی ایران و هلند
کلمات کلیدی:
بازداشت تحت نظر, حقوق ایران, حقوق هلند, آزادی فردی, امنیت اجتماعی, حقوق بشرچکیده
بازداشت تحت نظر به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای سلب آزادی در فرآیند دادرسی کیفری، همواره محل مناقشه میان ضرورت تأمین امنیت اجتماعی و صیانت از آزادیهای فردی بوده است. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی، به بررسی بازداشت تحت نظر در دو نظام حقوقی ایران و هلند میپردازد. یافتهها نشان میدهد که در ایران، مبانی فقهی و اصول اسلامی همچون قاعده لاضرر و اصل برائت، چارچوب نظری این نهاد را شکل میدهند و قانون آیین دادرسی کیفری نیز تلاش کرده است با پیشبینی حقوقی نظیر حق وکیل، حق سکوت و اطلاع خانواده، موازنهای میان حقوق متهم و الزامات امنیتی برقرار کند. در مقابل، نظام حقوقی هلند با تکیه بر اصول لیبرال و الزامات کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، بازداشت را تنها در شرایط استثنایی مجاز دانسته و با طراحی سازوکارهایی مانند نظارت قضایی فوری، محدودیت زمانی کوتاه و جایگزینهایی نظیر آزادی با وثیقه یا نظارت الکترونیکی، بیشترین تضمین را برای آزادی فردی فراهم کرده است. همچنین، نهاد نوآورانه TBS در هلند با پیوند بازداشت و درمان روانپزشکی، رویکردی متمایز در قبال متهمان خطرناک ارائه میدهد. در نهایت، مطالعه تطبیقی نشان داد که هر دو کشور بر اصل ضرورت محدودسازی بازداشت و منع خودسری تأکید دارند، اما ایران همچنان با چالشهای اجرایی و فاصله میان قانون و عمل مواجه است، در حالی که هلند بیشتر با دغدغههای مالی و اخلاقی مرتبط با تدابیر بلندمدت مواجه میباشد. نتایج این مطالعه میتواند در جهت اصلاح قوانین داخلی و انطباق بیشتر با استانداردهای حقوق بشری مفید واقع شود.
دانلودها
مراجع
Amani, R. (2003). Preventive Detention in Iranian Law. Journal of Legal Studies, 18(2), 75-98.
Ardabili, M. A. (2004). General Criminal Law. Mizan.
Ashuri, M. (2010). Criminal Procedure Law. SAMT.
Ashuri, M., & Sepehri, G. (2015). Innovations in the Criminal Procedure Law of 2013. SAMT.
Ashworth, A. (2010). Human Rights, Serious Crime and Criminal Procedure. Oxford University Press.
Beijer, A., & van Swaaningen, R. (2011). Pre-trial Detention in the Netherlands. European Journal of Criminology, 8(2), 123-140.
Bradley, C. (2015). Due Process and Preventive Detention. Yale Law Journal, 124(3), 687-715.
Clark, R. (2004). International Criminal Justice: The ICC and Pre-trial Detention. Cambridge University Press.
Damaska, M. (1997). Evidence Law Adrift. Yale University Press.
Dehghan, N. (2017). Comparative Study of Preventive Detention in Iran and France. Comparative Law Review, 12(1), 101-120.
Duff, A., Farmer, L., Marshall, S., & Tadros, V. (2007). The Trial on Trial: Volume 3. Hart Publishing.
European Court of Human Rights. (2012). Case Law on Article 5 ECHR: Right to Liberty and Security. Council of Europe.
Fenwick, H. (2002). Civil Liberties and Human Rights. Routledge.
Habibzadeh, J. (2013). The Rights of the Accused in Criminal Procedure. Mizan.
Harding, C. (1992). Pre-trial Detention and European Human Rights. Criminal Law Review, 45(2), 115-133.
Heidari, E. (2015). Defensive Rights of the Accused during Detention in Iran and England. Journal of Criminal Law Research, 9(2), 25-44.
Hodgson, J. (2005). French Criminal Justice: A Comparative Account of Investigation and Prosecution. Oxford University Press.
Jafari, S. J., & Asadi, M. (2018). Preventive Detention in Islamic Jurisprudence. Journal of Islamic Law Studies, 12(1), 1-20.
Khaleghi, A. (2013). Criminal Procedure Law. Mizan.
Kilkelly, U. (2003). The Right to Liberty under Article 5 ECHR. Human Rights Law Review, 3(2), 115-145.
Klaming, L., & Giesen, I. (2009). Access to Justice in the Netherlands. Utrecht Law Review, 5(2), 3-22.
Mohammadi, M. (2008). Review of Custody under Supervision in Iranian Criminal Procedure. Journal of Legal Research, 14(3), 145-170.
Mozenzadegan, M. (2001). Preventive Detention in International Human Rights Instruments. Journal of Human Rights, 5(1), 120-140.
Roberts, P., & Zuckerman, A. (2010). Criminal Evidence. Oxford University Press.
Tabasi, A. (2003). Jurisprudential Rules of Detention. Journal of Fiqh and Islamic Law, 8(2), 150-170.
Tabatabaei Motameni, M. J. (1996). Constitutional Law and Public Freedoms. University of Tehran Press.
Tadayyon, M. (2015). Analysis of Detention under Supervision in Iranian Criminal Procedure. Judiciary Law Journal, 36(3), 211-230.
Tadayyon, M., & Moradi, A. (2015). Distinction between Judgments and Orders in Iranian Criminal Procedure. Legal Journal, 22(1), 55-78.
van Kempen, P. H. (2014). Pre-trial Detention in the Netherlands: Practices and Reforms. Utrecht Journal of International and European Law, 30(79), 44-58.
Zappalà, S. (2003). Human Rights in International Criminal Proceedings. Oxford University Press.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 سمیه امین افشار (نویسنده); نادر مختاری افراکتی; عبدالمهدی عربشاهی مقدم (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.