نقش اراده در تفسیر قرارداد در حقوق و رویه قضایی
کلمات کلیدی:
اراده, تفسیر, قرارداد, رویه قضایی, حقوقچکیده
هدف از انعقاد هر قرارداد، اجرای مفاد آن و التزام به آثار ناشی از قرارداد می‌باشد. برای این که قرارداد در مسیر اجرای خود به مانعی برخورد نکند، باید طرفین، نزاع و اختلافی در مورد شرایط اعتبار، عبارات قراردادی و نحوه اجرای آن نداشته باشند. تفسیر قراردادها زمانی ضروری است که خللی در اجرای مفاد قرارداد و اثر بخشی در رابطه فردی و اجتماعی طرفین ایجاد شود. تفسیر قرارداد در جهت رفع ابهام و تعارضات موجود در قرارداد، برای رسیدن به مقصود متعاقدین است و راه احراز اراده متعاقدین منبعث از متن قرارداد و رفتار متعاقدین آنهاست که اراده طرفین به عنوان مهمترین منبع تفسیر قرارداد محسوب می‌شود. روش تحقیق مورد استفاده در این تحقیق، روش تحلیلی- توصیفی است که با مراجعه کتابخانه‌ای به متون ادبی، فقهی و حقوقی و بررسی آرای قضایی دادگاه‌ها مورد پزوهش قرار می‌گیرد. اصلی‌ترین طریق ابراز اراده، سند قرارداد است که به موجب آن طرفین مستقیما و صراحتا خواست خود را مطرح می‌نمایند. همچنین انجام رفتار و فعالیتهایی که بطور مستمر، نشان از رضایت و خواست طرفین است نوعی ابراز اراده است. ابزارهای متعددی وجود دارد که دادرس را در احراز اراده در تفسیر قرارداد یاری می‌کند، از جمله قصد و اراده مشترک طرفین، در صورتیکه رفع ابهامات و اختلافات طرفین قرارداد دشوار باشد، تفسیر اراده فرد متعارف و معقول در انعقاد قرارداد با همان شرایطی که طرفین قرارداد داشته اند مدنظر قرار می‌گیرد.گاهی در عمل، قضات دادگاه با مواردی مواجه می‌شوند که قانونگذار راه حلی برای آن پیش بینی نکرده است. در اینگونه موارد آرا قبلی صادره از محاکم که به صورت رویه قضایی در آمده اند، دادرس را در حل مشکل یاری می‌کنند.هدف از تفسیر قرارداد، رفع ابهام از قرارداد در راستای احراز قصد مشترک طرفین یا تلاش برای رفع ابهام مزبور با استفاده از متن قرارداد و یا منابع خارج از آن است. بنابراین،کشف قصد مشترک طرفین، مهمترین هدف تفسیر است. عرف یکی از ابزارهای مهم و تاثیرگذار است كه در اغلب موارد، راهنمایی مناسب برای تفسیر قرارداد بوده و محکمه را در دست یافتن به قصد مشترك طرفین یاری می‌نماید. در نظام حقوقی ایران و مخصوصاً در قانون مدنی و بحث تفسیر قراردادها، عرف مورد توجه قرار گرفته و قانون در موارد سکوت و عدم تصریح طرفین قرارداد در اكثر حالات، عرف را حاكم دانسته است.در تفسیر قرارداد، عرف دارای عناصر و شرایطی است. طبق ماده 226 قانون مدنی، الفاظ عقود محمول است بر معانی عرفیه. یعنی الفاظ و عباراتی كه در قرارداد به كار می‌رود حمل بر معانی معرفی آن می‌شود مگر آنکه طرفین قرارداد صریحا یا ضمنا معنی دیگری را در قرارداد برای آن‌ها تعیین كرده باشند. این ماده در مقام بیان اعتبار عرف لفظی در تفسیر قرارداد است.خواست و اراده طرفین در حقوق و رویه قضایی ایران، به عنوان اصلی ترین منبع تفسیرقرارداد می‌باشد. کشف قصد و نیت طرفین عقد در مرحله انعقاد و اجرای عقود، هدف تفسیر قرارداد است، در صورت بروز اختلاف بین طرفین، دادرس می‌تواند تا با ابزار خاص خود"رویه قضایی"رفع تنازع کرده و از این طریق قرارداد را تفسیرو عدالت را میسر سازد.
دانلودها
مراجع
Amid, H. (2005). Amid's Persian Dictionary. Amirkabir Publications Institute.
Ansari, M., & Taheri, M. A. (2005). Encyclopedia of Private Law (Vol. 1 & 2). Mehrab-e Fekr Publications.
Eftekhar Jahromi, G., & Khorasani, S. A. (2017). Explaining the principles and rules of commercial procedure and evaluating its efficiency from the perspective of economic analysis of law. Comparative Law Studies, 8(1).
Emami, S. H. (2022). Civil Law (Vol. 1). Eslamiyeh Publications.
Fazel Lankarani, M. (2007). Kifayat al-Usul (Vol. 1).
Ghanbari, M. (1993). Collection of legal articles. Ganj-e Danesh Library.
Gilani, M. A. (1992). Jame' al-Shatat fi Ajwibat al-Sualat (Vol. 4). Kayhan Institute.
Habibi, M. (2010). Interpretation of International Commercial Contracts. Mizan.
Haeri Shahbagh, S. A. (1997). Commentary on the Civil Code (Vol. 1). Ganj-e Danesh Library.
Jafari Langroudi, M. J. (2003). Etymology Dictionary (Civil Law, Criminal Law). Ganj-e Danesh.
Jafari Langroudi, M. J. (2008). The Influence of Will in Civil Law. Ganj-e Danesh.
Katouzian, N. (2005). Interpretation of contracts. Journal of the Faculty of Law and Political Science(70).
Katouzian, N. (2014). General Rules of Contracts (Vol. 3). Enteshar Publishing Company.
Ma'refat, M. H. (2008). Al-Tafsir wa al-Mofasserun fi Thawbih al-Qashib (Vol. 1).
Mansour, J. (2023). Civil Code. Pendare Galam Publications.
Mousavi Bojnourdi, S. M., & Malihi, S. M. (2015). Pazhouheshnameh Matin. 17(68), 1-22.
Safaei, S. H. (2010). Introductory Course on Civil Law (Vol. 2). Mizan.
Safaei, S. H., Adel, M., Kazemi, M., & Mirzanejad, A. (2008). International Sales Law with a Comparative Study. Tehran University Press and Publication Institute.
Shahidi, M. (2008). Civil Law 3 (Obligations). Majd Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 منیژه موحدی خورشید آبادی, پروین اکبرینه, مرتضی اسدلو (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
