قاعده لاضرر و حق زوجه در فرزندآوری

چکیده

استنباط احكام شرعی فرعی از مسئولیت‌ها و وظایف مجتهد است و یكی از طرق دست یافتن به احكام بكارگیری قواعد فقهی می‌باشد و از موارد کاربرد فقه در حقوق موضوعه، نقش و تاثیر قواعد فقهی بر احکام خصوصا حقوق خانواده است. قواعد فقهی در واقع بازگو كننده مبنا و چارچوب‌های مصلحت و مفسده افعال هستند و طبق آن مجتهد و فقیه قوانین و مقررات حقوقی (عبادات و معاملات) را به دست می‌آورد. ازدواج به عنوان یک نهاد حقوقی، مایه الفت و آرامش زن و مرد است و از نتایج مهم آن فرزندآوری و تولیدمثل است. فرزند از عطایای الهی، زینت پدر و مادر و مایه فخر آنان است و تعالیم و ادیان اسلامی،‌ به داشتن اولاد بسیار تاکیده شده است. مسلما داشتن فرزند حق طبیعی هر کدام از زن و مرد بوده و هیچ یک از آن‌ها به استثنای حالت ضرورت، نمی‌تواند بدون جلب رضایت دیگری، او را از این نعمت الهی محروم سازد. با این وجود از موقعیت‌های عملی حائز اهمیت در خانواده، اعمال اراده یکی از زوجین در جلوگیری از بارداری و فرزندآوری است که ممکن است در ضمن عقد ازدواج و در قالب شرط امتناع از داشتن فرزند ظاهر شود. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی جایگاه قاعده لاضرر در زمینه ممانعت زوج از زوجه در حق فرزندآوری است. گمانه این پژوهش بر لزوم وجود رضایت زوجه در مقابل اراده طرف دیگر و نیز بطلان شرط امتناع دائمی فاقد عذر از فرزندآوری است.