حکمیت و آثار اجتماعی آن در حقوق کیفری ایران از منظر فقه امامیه
کلمات کلیدی:
حکمیت, اجتماع و جرم, حقوق کیفری ایران, فقه امامیهچکیده
در مطالعات فقهی، موضوع داوری (حکمیت) عمدتاً به‌صورت تبعی و در حاشیه مسائل قضاوت بررسی شده است. این پژوهش با هدف بررسی نقش و آثار اجتماعی حکمیت در حقوق کیفری ایران از منظر فقه امامیه انجام گرفته است. اهمیت این تحقیق، از یک سو به ضرورت‌های راهبردی قوه قضاییه در پیشگیری از جرم و اصلاح بزهکاران بازمی‌گردد و از سوی دیگر، به ظرفیت حکمیت در ارتقای نقش بزه‌دیده و بزهکار در روند قضازدایی، که می‌تواند آثار اجتماعی گسترده‌ای در پی داشته باشد. این مطالعه با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تکاملی انجام شده و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از طریق روش استقرایی صورت گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که حکمیت در حقوق کیفری از منظر فقه امامیه واجد آثار اجتماعی مهمی است؛ از جمله، امکان انعقاد پیمان‌های حکمیت با اهل ذمه و مستأمنین، توسعه مفاهیم حقوق جنگ و حقوق در جنگ، و ارائه توجیه فقهی برای پرداخت دیه از بیت‌المال. در نتیجه حکمیت به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در حقوق کیفری ایران، از منظر فقه امامیه، می‌تواند منجر به توسعه اجتماعی برخی قواعد بنیادین همچون قاعده «لایبطل (لایطل) دم امرئ مسلم» و اصل «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» شود.
دانلودها
مراجع
Abbasi, M. (2003). New Horizons of Restorative Justice in Criminal Mediation. Daneshvar Publishing.
Abdulkarim, Z. (1976). Ahkam Al-Dhimmiyin wa Al-Musta'minin fi Dar Al-Islam. Al-Risalah Foundation.
Ali Mansour, A. (2012). Introduction to Legal Sciences and Islamic Jurisprudence: Comparisons Between Sharia and LawED - 2.
Ghorban Nia, N. (2000). Fiqh and International Law. Journal of Fiqh and Law(15).
Montazeri, H. A. (1987). Studies in the Guardianship of the Jurist and Islamic State Jurisprudence (Vol. 2).
Mousavi Khoe'i, S. A. (1981). Mabani Takmelat Al-Minhaj Jawahir Al-Kalam fi Sharh Sharaye' Al-Islam (Vol. 1). Dar Al-Zahra Publishing Dar Ihya Al-Turath Al-Arabi Publishing.
Qomi, A., & Elahi Khorasgani, A. A. (2009). Safinat Al-Bihar wa Madinat Al-Hikam wa Al-Athar (Vol. 2). Islamic Research Foundation of Astan Quds Razavi Publishing.
Raoufian Naeini, H., & Ebrahimi, S. (2018). Analysis of the Institution of Mediation: A Comparative Study Between Iranian and French Law. Quarterly Journal of Private and Criminal Legal Research(39).
Sadeghi, M. H. (2005). Decriminalization in Islamic Criminal Law. Specialized Journal of Theology and Law(15).
Taghipour, B. (2017). The Responsibility of Arbitrators in Iranian Law and Some Other Countries. Article 4, 5(1).
Tamimi Amadi, A. b. M. (2014). Ghorar Al-Hikam wa Dorar Al-Kalem. Imam Asr Publishing.
Toyserkani, M. N. b. A. Le'ali Al-Akhbar (Vol. 2). Maktaba Al-Alama Publishing.
Tusi, A. (2000). Characteristics of Criminal Law in IslamJO - Monthly Journal of Judiciary. 4(19).
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 بابک بزرگمهر (نویسنده); مهناز سلیمی; حامد فتحعلیانی (نویسنده)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
