مبانی کیفرگرایی و مصادیق آن در سیستم عدالت کیفری ایران

نویسندگان

    محمد صفرپور دوبخشری دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
    مهدی حقیقت جو * استادیار، گروه حقوق، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران. Haghighatjommehdi@yahoo.com
    احمد پورابراهیم استادیار، گروه حقوق، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

کلمات کلیدی:

کیفر, کیفرگرایی, مبانی, مصادیق, سیستم عدالت کیفری

چکیده

در طول تاریخ حقوق کیفری، سیاست جنایی جوامع مختلف برای مواجهه با پدیده­ی مجرمانه رویکردهای متفاوتی اتخاذ کرده است. هر کدام از این رویکردها مولود عوامل و زمینه­هایی است که در بستر زمان خود بر جامعه حکم فرما بوده و برگرفته از مبانی نظری گاه متمایل به شدت برخورد با مجرم و گاه متمایل به تسامح و تساهل در قبال اوست. در یک نگاه کلی این رویکردها را می­توان در سه الگوی کیفری، بالینی و حمایت اجتماعی گنجاند. در الگوی موسوم به الگوی کیفری، نقطه­ی ثقل بحث کیفردهی به مجرمی است که آگاهانه و هوشمندانه مسیر ارتکاب جرم را برگزیده است و به این ترتیب الگوی کیفری با تأکید بر کیفرگرایی از دو الگوی دیگر متمایز می­شود. الگوی کیفری به علت تقدم در ظهور و نیز آن که به دلایل متعدد، الگوی مورد استقبال سیاست­گذاران جنایی بوده از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می­باشد و احیای مجدد آن و واپس روی از دو الگوی دیگر در بسیاری جوامع، مؤید این اهمیت است. در عرصه سیستم عدالت کیفری ایران کشور هم، علیرغم پذیرش رویکرد کیفرزدایی، اما در برخی با رویکردی کاملاٌ متفاوت، از سیاست‌های کیفرگرایانه حمایت می­نماید. با توجه به ضرورت بحث، مقاله حاضر با اتخاذ روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه­ای به  بررسی مبانی کیفرگرایی و مصادیق آن در سیستم عدالت کیفری ایران پرداخت. حاصل این بررسی حاکی از آن است که مبانی کیفرگرایی در دو دسته­ی کلی جای می‌گیرند: نظریه­های «تکلیف بنیاد یا وظیفه گرا» که کارکرد اخلاقی از مجازات را مدنظر دارند و نظریات «فایده گرا» که فایده از اجرای مجازات را در نظر می­گیرند. از این رو، مبانی کیفرگرایی دست­کم، سه نظریه­ی سزاگرایی، بازدارندگی و ناتوان­سازی شکل می­دهد و نظریه­ی اول ریشه در ایده­ی وظیفه­گرایی و دو نظریه­ی آخر ریشه در تفکر فایده­گرا دارد. در سیستم عدالت کیفری ایران هم نشانه­هایی از رویکرد کیفرگرایی قابل مشاهده است که می­توان به قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان مصوب 1394، طرح تشدید مبارزه با جرایم خشونت­بار مصوب 1390، قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم مصوب 1394، قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت­های غیر مجاز می‌نمایند مصوب 1386 و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 اشاره نمود. 

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

Ali Abadi, A. H. (2013). Criminal Law. Tehran: Ferdowsi Publications.

Anvari, H. (2011). The Great Culture of Speech. Tehran: Sokhan.

Ardabili, M. A. (2014). General Criminal Law. 1.

Cavandino, M., & Dignan, J. (2005). Justification with Reasoning for Punishment. Journal of Legal Research(42), 287-324.

Dehkhoda, A. A. (1998). Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran Publications.

Dowlati, G. (2015). Punitive Policies in the Islamic Penal Code of 1991 and 2013: Challenges Ahead degree=Master's Thesis

Friedman, L. (2007). Deterrence. Tehran: Research Institute of Strategic Studies.

G. Singer, M. (1995). An Overview of the Philosophy of Ethics: Issues, Perspectives, and Disciplines. Journal of Maarefat(15).

Gholami, H. (2002). Crime Prediction. Specialized Legal Journal of Razavi University of Islamic Sciences, 2(2), 61-78.

Gholami, H. (2011). Recidivism. Tehran: Mizan.

Gholami, H. (2016). Punitive Policies: Concept and Types. In G. Hossein (Ed.), In the collection of articles commemorating Dr. Sylvia Talnbach. Tehran: Mizan.

Gholami, H., & Najafi Abrand Abadi, A. H. (1999). The Theory of Deserved Punishments and Recidivism. Modarres Journal, 3(4), 97-112.

Godarzi Borujerdi, M. R., & Moghadadi, L. (1999). An Introduction to the Teachings of Utilitarian Criminology, Part Two and Final. Monthly Journal of Reform and Education(74).

Hossein Pour Lialestani, E. (2007). Foundations of Punishment in the Mirror of Criminal Law. Journal of Maarefat, 16(118), 123-138.

Jafari Langarudi, M. J. (2009). Comprehensive Terminology of Law. Tehran: Ganj Danesh.

Javan Jafari Bojnouri, A., & Sadati, S. M. J. (2011). From Classical Retribution to Modern Retribution (An Evaluation of Retributive Thought). Teachings of Criminal Law, 8(2), 119-148.

Javan Jafari Bojnouri, A., & Sadati, S. M. J. (2012). Retribution in the Philosophy of Punishment. Journal of Criminal Law Research, 3(1), 59-81.

Mahmoudi Janki, F. M., & Aqaee, S. (2008). An Examination of the Deterrence Theory of Punishment. Private Law Studies, 38(2), 339-361.

Moein, M. (2011). Persian Culture. Tehran: Dabir.

Moradi Pasand, G. (2020). Foundations of Decriminalization in the Islamic Penal Code of 2013 and Challenges Ahead degree=Specialized Doctoral Thesis

Pak Nahaad, A. (2015). Risk-Based Criminal Policy. Tehran: MizanER -.

Pradel, J. (2021). History of Criminal Thought. Tehran: Samt.

Shambayati, H. (2014). General Criminal Law. Majd Publications.

Shiker, D. (2010). The Concept and Nature of Punishment Legal Inconsistencies with the Policy of Decriminalization in Iran (Vol. 8). Ahvaz: Shahid Chamran University Publications.

Stuart Mill, J. (2011). Utilitarianism. Tehran: Ney.

White, R., & Mitz, F. (2007). Crime and Criminology. Qom: Research Institute of the Seminary and University.

Williams, F. P., & McShane, M. (2021). Theories of Criminology. Tehran: Mizan.

Yazdian Jafari, J. (2005). An Examination of the Foundations and Determination of Proportional Punishment in Criminal Law degree=Doctoral Thesis

Yazdian Jafari, J. (2007). Philosophical Justifications of Punishment from Unitarism to Pluralism. Private Law Studies, 37(4), 327-350.

Yazdian Jafari, J. (2008). A Reflection on the Cost-Benefit System in Criminal Law. Journal of Islamic Law, 5(19), 121-136.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۳/۱۱/۲۱

ارسال

۱۴۰۳/۰۸/۲۱

بازنگری

۱۴۰۳/۱۰/۲۴

پذیرش

۱۴۰۳/۱۱/۰۷

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

صفرپور دوبخشری م. .، حقیقت جو م.، و پورابراهیم ا. . (1403). مبانی کیفرگرایی و مصادیق آن در سیستم عدالت کیفری ایران. دانشنامه فقه و حقوق تطبیقی، 2(4)، 142-158. https://jecjl.com/index.php/jecjl/article/view/108

مقالات مشابه

11-20 از 40

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.