تببین و واکاوی تفاوت فیمابین مسئولیت کیفری ناشی از سببیت در جرم و تسبیب در جنایت در فقه و قوانین موضوعه
کلمات کلیدی:
مسئولیت کیفری سببیت, تسبیب, سببیت در جرم, تسبیب در جنایت, اشخاص حقوقیچکیده
امروزه در حقوق جزا، شیوههای مختلفی برای مداخله و تاثیرگذاری اشخاص در تحقق جرائم و نتایج مجرمانه آنها تعریف میشود. از جمله در جرائم علیه تمامیت جسمانی که در ادبیات فقهی معمولا به آنها «جنایت» اطلاق میشود، شیوهای از تاثیرگذاری که اصطلاحاً «تسبیب در جنایت» شناخته میشود، مورد توجه قرار میگیرد. و در سایر جرائم، و عمدتاً در جرائم تعزیری، نوعی از مداخله و نقش آفرینی مطرح میشود که اصطلاحاً «سببیت در جرم» گفته میشود. هرچند مسئولیت کیفری ناشی از هر دو شیوه در مرحله خاستگاه اصلی یکسان بوده و جبران مافات و اصل انصاف و عدالت مبانی توجیهی آنها را شکل میدهد، اما به لحاظ اینکه حوزه تاثیرگذاری سببیت در جرم مجموعهای وسیعتر از تسبیب در جنایت را شامل میشود و همچنین در تسبیب در جنایت عامل انسانی دیگری غیر از شخصی که نهایتاً مسئولیت کیفری به نتیجه مجرمانه و زیانبار به عهده او قرار میگیرد، تاثیرگذار نیست، اما در سببیت در جرم معمولا عامل انسانی دیگری واسط میان سبب و نتیجه مجرمانه هست، اما آن عامل انسانی به سبب نداشتن علم و اراده مستقل و یا مقهور بودن ارادهاش مسئول شناخته نمیشود. از این رو در این مقاله سعی شده است در راستای کنکاش ابعاد گوناگون موضوع با روشی اکتشافی و توصیفی و تحلیلی با بررسی تفاوتهای این دو شیوه و مسئولیت کیفری ناشی از آنها در اشخاص حقیقی و حقوقی و آثار متفاوت آنها مورد توجه قرار میگیرند تا نتایج آن مورد عنایت پژوهشگران حقوق جزا و نیز قانونگذار در آینده قرار گیرد.
دانلودها
مراجع
Abulghasemi, M. (2022). Investigating the Rule of Tasbib (Indirect Causation) in Imamiyyah Jurisprudence and Criminal Law in the Iranian Legal System. Legal Thought Journal(3), 17-31.
Askari, A. (1995). The Causal Link in Civil Liability Imam Sadiq University, Faculty of Law, Tehran].
Awdah, A. Q. (1994). Islamic Criminal Law Based on the Five Schools of Jurisprudence and its Comparison with Customary Law. Islamic Research Foundation of Astan Quds Razavi.
Bazgir, Y. (1997). Islamic Penal Code in the Mirror of Supreme Court Opinions. Qoqnoos.
Clarkson, C. (1995). Analysis of the Foundations of Criminal Law. Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR) - Shahid Beheshti University. https://doi.org/10.1007/BF01095722
Ghomashi, S. (1998). A Comparative Study of Causation in Crime from the Viewpoint of Jurisprudence and Law Tarbiat Modares University, Faculty of Law, Tehran].
Hilli, H. i. Y. (1990). Rules of Judgments (Vol. 25). Mu'assasat al-Fiqh al-Shi'ah.
Idris, A. (1998). Blood Money. Nashr Taba' va Nashr.
Jaba'i Al-Amili, Z. D. i. A. (2008). The Ways of Understanding in Explaining the Islamic Laws. Dar al-Hadi.
Jannesar, A., & Ghahremani, N. (2022). Explaining the Civil Liability of the Indirect Cause and the Direct Perpetrator in Iranian Criminal Law with an Emphasis on the Developments of the 2013 Islamic Penal Code. Judiciary Journal, 22, 1-24.
Kazemi, M., & Ghesmati Tabrizi, A. (2023). The Method of Dividing Liability Among Perpetrators of Harm in Islamic Jurisprudence and the 2013 Islamic Penal Code. Judiciary Law Journal, 87, 281-315.
Khoshvaqt, H., & Ali Pour, H. (2022). The Causal Link in Association with the Principle of Causality in Iranian Criminal Law. Karagah Journal, 16, 171-191.
Mohseni, M. (1996). The Criminal Phenomenon. Treasure of Knowledge.
Mousavi Khomeini, S. R. (2000). Clarification of the Means (Vol. 2). Institute for Compilation and Publication of the Works of Imam Khomeini (RA).
Najafi, S. M. H. (1981). Jewels of Speech.
Noorbaha, R. (1996). Foundations of General Criminal Law. Bar Association Center.
Sadeghi, M. H. (1999). Specific Penal Law. Mizan.
Sanei, P. (1992). General Criminal Law. Treasure of Knowledge.
Seifi, A. S. (2023). A Jurisprudential and Legal Analysis of the Rules Governing the Indirect Cause being Stronger than the Direct Perpetrator with an Emphasis on Coercion in Crime. Judicial Legal Research Journal(4), 7-22.
Shambayati, H. (2023). Specific Criminal Law. Vistar.
Tabataba'i, S. A. (1992). Gardens of Issues in Explaining the Rulings of Shari'ah with Proofs (Vol. 2). The Islamic Publishing Institute Affiliated with the Society of Seminary Teachers.
Vojdani Fakhr, A., & Elahi Monshi, M. R. (2022). Causal Link in Crime and Challenges of Criminal Liability with an Outlook on the Islamic Penal Code Approved in 2013. Law and Political Studies Journal(2), 203-213.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 1403 احمد شیرعلی زاده; مهدی موحدی نیا (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.