بررسی و تحلیل کنوانسیونهای بینالمللی و حق آبه هیرمند
کلمات کلیدی:
حقآبه هیرمند, کنوانسیون نیویورک ۱۹۹۷, کنوانسیون تغییرات اقلیمی, کنوانسیون رامسر, حقوق بینالملل محیطزیست, مدیریت منابع آب فرامرزیچکیده
مناقشه بر سر حقآبه رود هیرمند، بهعنوان یک چالش دیرینه میان ایران و افغانستان، در پرتو تحولات اقلیمی، سیاسی و زیستمحیطی اخیر، ابعاد پیچیدهتری یافته است. این مقاله با تمرکز بر کنوانسیونهای بینالمللی، شامل کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل (UNFCCC)، کنوانسیون نیویورک ۱۹۹۷ (استفاده از آبراههای فرامرزی) و کنوانسیون رامسر (حفاظت از تالابها)، به بررسی راهکارهای حقوقی دفاع از حقآبه ایران بر رود هیرمند میپردازد. یافتهها نشان میدهد که ایران میتواند با استناد به اصولی نظیر مسئولیت مشترک ولی متفاوت (UNFCCC)، استفاده منصفانه و معقول و جلوگیری از آسیب قابل توجه (کنوانسیون نیویورک)، و حفاظت از اکوسیستم تالاب هامون (رامسر)، موضع حقوقی خود را در مجامع بینالمللی تقویت کند. چالشهای اصلی شامل عدم عضویت افغانستان در کنوانسیون نیویورک، تحولات سیاسی داخلی این کشور و نبود سازوکارهای اجرایی قوی در اسناد بینالمللی است. با این حال، راهکارهایی مانند ترکیب استنادات حقوقی، تقویت دیپلماسی محیطزیستی، ارجاع به نهادهای داوری بینالمللی و بازتعریف توافقنامه ۱۹۷۲ با ادغام اصول نوین حقوقی، میتوانند به حل این مناقشه کمک کنند. این پژوهش بر این نکته تأکید دارد که دفاع از حقآبه هیرمند نه تنها نیازمند بهرهگیری هوشمندانه از چارچوبهای حقوقی موجود است، بلکه مستلزم همکاری منطقهای و بینالمللی برای ایجاد مدلی پایدار در مدیریت منابع آبی فرامرزی است. نتایج این مطالعه میتواند به عنوان الگویی برای حل اختلافات مشابه در دیگر حوضههای آبی جهان مورد توجه قرار گیرد.
دانلودها
مراجع
Akbari, N., Mashhadi, A., & Kazemi Foroushani, H. (2020). Legal Aspects of the Utilization of the Helmand River. Public Law Research, 22(68), 291-324.
Asgari, S. (2023). Afghanistan's Role in Changing the Status of the Helmand River from Hydropolitics to Geopolitics. Political Space Planning, 5(3), 336-357.
Boyle, A. E., & Redgwell, C. (2021). Birnie, Boyle, and Redgwell's International Law and the Environment. Oxford University Press. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=DCs0EAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1
Ebrahim Gol, A. (2011). State International Responsibility (3 ed.). Shahre Danesh Legal Studies and Research Institute.
Emami, M. (2012). The Border River Helmand and Its Border Effects. Strategic Defense Studies(13-14), 71-110.
Fathi, M. (2004). Tehran, Kabul, and the Helmand River.
Hassan, A. M., & Tawfeeq, S. N. (2023). The role of the United Nations in mitigating global climate change. Russian Law Journal, 11(9S), 521-536. https://doi.org/10.52783/rlj.v11i9s.1797
Karamzadeh, S., & Moradian, B. (2017). Iran's Rights in the Utilization of the Helmand River from the Perspective of International Law. Energy Law Studies, 3(2), 339-370.
Mohammadi, M., & Najafi, V. (2017). Protection of Wetlands in International Law in Light of the Ramsar Convention. Legal Research, 16(31), 231-250.
Mousazadeh, R., & Abbaszadeh, M. (2016). Legal Aspects of the Utilization of the Helmand River by Iran and Afghanistan. Central Asia and the Caucasus Studies Quarterly, 22(93), 159-183.
Peel, J. (2020). International law and the protection of the global environment. In The Global Environment: Institutions, Law, and Policy (pp. 68-100). CQ Press. https://doi.org/10.4135/9781071873038.n3
Poorhashemi, A. (2024). International environmental law. In Public International Law (pp. 453-466). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003451327-19
Ramsar Convention Secretariat. (2024). Ramsar Convention. https://www.ramsar.org/
Tayebi, S., & Abolghasemi, S. (2023). Defensive Diplomacy in the Helmand Border Disputes and Treaty Non-Compliance. Legal Civilization Quarterly, 6(15), 95-106.
Velayati, S. (2004). Geography of Waters. Jihad Daneshgahi.
Ziaee Bigdeli, M. R. (2007). Public International Law. Ganj Danesh Library.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 هادی میرشکار, مجتبی بابایی, رمضان دهقان (نویسنده)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.