بررسی و تحلیل تطبیقی امنیت قضائی در ایران
کلمات کلیدی:
امنیت قضایی, استقلال قضایی, شفافیت دادرسی, فساد قضایی, نظارت قضایی, حاکمیت قانونچکیده
امنیت قضایی به‌عنوان یکی از ارکان اساسی حاکمیت قانون، تضمین‌کننده عدالت کیفری و مدنی و لازمۀ حفظ حقوق و امنیت فردی محسوب می‌شود. تحقق این اصل مستلزم استقلال ساختاری و عملکردی قوه قضائیه، شفافیت در فرآیند دادرسی، نظارت مؤثر بر عملکرد قضات و مقابله نظام‌مند با فساد در دستگاه قضایی است. پژوهش حاضر، با بررسی چالش‌های امنیت قضایی در ایران، نشان می‌دهد که وابستگی سازمانی و مالی دستگاه قضا به قوه مجریه، مداخلات سیاسی و امنیتی در فرآیندهای دادرسی، اطالۀ رسیدگی، ضعف در نظام شفافیت و ناکارآمدی نظارت بر قضات، از مهم‌ترین موانع تأمین امنیت قضایی در ایران هستند. تحلیل تطبیقی با نظام‌های حقوقی ایالات متحده و فرانسه نشان می‌دهد که ایجاد نهادهای مستقل برای انتصاب و نظارت بر قضات، تحکیم جایگاه هیئت منصفه، انتشار عمومی آراء دادگاه‌ها، ارتقای شفافیت مالی مقامات قضایی و کاهش نفوذ سیاسی در فرآیندهای دادرسی، از مهم‌ترین عوامل تأمین کننده امنیت قضایی محسوب می‌شوند. در مقابل، بررسی نظام‌های حقوقی ترکیه و افغانستان گویای آن است که زوال استقلال قضایی، گسترش فساد و نبود نظارت مؤثر، منجر به تضعیف مشروعیت احکام قضایی و کاهش اعتماد عمومی به دستگاه قضا شده است. این پژوهش، با ارائه راهکارهایی شامل اصلاح فرآیند انتصاب و ارتقاء قضات، ایجاد کمیسیون‌های مستقل نظارتی، مقابله ساختاری با فساد قضایی، توسعه دادرسی الکترونیک و ارتقای نقش هیئت منصفه، بر ضرورت اجرای اصلاحات بنیادین در نظام قضایی ایران تأکید دارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که تحقق عدالت و احیای اعتماد عمومی به قوه قضائیه، بدون تأمین استقلال، شفافیت و کارآمدی در ساختار و عملکرد دستگاه قضا، امکان‌پذیر نخواهد بود.
دانلودها
مراجع
Akbari, M., Sadati, S. M. J., & Javan Jafari Bajnordi, A. R. (2023). Re-reading the Principles of Criminal Procedure in the Face of Freedom-Oriented and Security-Oriented Discourses. Journal of Judicial Law, 87(123), 203-223.
Akram, A. (2018). Judicial independence in Afghanistan: Challenges and reforms. International Journal of Afghan Studies, 6(3), 87-98.
Basir, M. B., Ameri Nia, M. B., & Janipour, K. (2024). Moral Responsibilities and Judicial Security in Criminal Procedure. Journal of Ethics in Science and Technology, 19(4), 108-115.
Frajoli, F. (2020). Judicial Security and the Rule of Law. Cambridge University Press.
Hajideh Abadi, M. A., & Samimi, M. J. (2024). Challenges of Judicial Security and Solutions to it with Emphasis on the Principle of the Rule of Law from the Perspective of Jurisprudence and Law. Journal of Jurisprudence and Law, 18(49), 31-62.
Hosseini, S. M. S., Omidzadeh, B., & Biglari, F. (2024). Judicial Corruption from the Perspective of Zemiology. 10th International and National Conference on Management, Accounting, and Law Studies.
International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR). (1966). Article 14 on Fair Trial Rights.
Najafi Zadeh Dehkordi, H., Sadeghi Deh Sahraei, M., & Jazayeri, S. A. (2023). Judicial Security from the Perspective of Iranian Jurisprudence and Law and Human Rights Documents with Emphasis on Public Trial in Criminal Cases. Journal of Comparative Jurisprudence, 3(1), 31-41.
Salehi, H., & Zare, M. K. (2023). Security-Oriented Approach to Criminalization in Iranian and American Law. Journal of Shiraz University Law Studies. https://doi.org/10.22099/jls.2024.48382.5010
Shafaqna. (2017). Turkey’s constitutional changes and their impact on judicial independence. https://www.shafaqna.com
Torabi, M., & Behnia, M. (2017). Judicial Security and Related Guarantees in the Constitution of the Islamic Republic of Iran. International Conference on Islamic Law and Jurisprudence.
Vijeh, M. R. (2011). Legal Security as a Condition for the Realization of Judicial Security. Journal of Strategy, 58-95.
Zedner, L. (2004). Criminal Justice. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oso/9780198763666.003.0001 10.1093/oso/9780198763666.001.0001
