چالشهای آرای غیابی مدنی در چارچوب فقه امامیه و حقوق ایران
کلمات کلیدی:
حکم غیابی, دادرسی مدنی, حق دادخواهی, تناظر در دادرسی, آیین دادرسی مدنی ایرانچکیده
چالشهای آرای غیابی در دادرسیهای مدنی ایران از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه، موضوعی حیاتی در تضمین عدالت قضایی و حقوق طرفین دعوا است. این مقاله با تمرکز بر ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی، مبانی فقهی و حقوقی صدور حکم غیابی، شروط لازم از جمله عدم حضور خوانده، عدم دفاع کتبی و عدم ابلاغ واقعی اخطاریه را مورد تحلیل قرار میدهد. نخست، مفهوم غیرحضوری بودن دادرسی و محدودیتهای آن در فقه امامیه بررسی شده و تفاوت میان تصمیم موقت و حکم قطعی روشن میشود. سپس، اصول بنیادین دادرسی عادلانه و حق دادخواهی و نقش آنها در جلوگیری از نقض حقوق طرفین تشریح شده است. همچنین اصل تناظری بودن دادرسی و اهمیت آن در تضمین برابری و امکان دفاع طرفین، به همراه بررسی تاریخی و مستندات قانونی، تحلیل شده است. مقاله همچنین به ابهامهای موجود در شروط صدور حکم غیابی، شامل دفاع کتبی و ابلاغ واقعی اخطاریه، پرداخته و نقش تسلیم وکالتنامه یا دادخواست تقابل در زوال وصف غیابی را بررسی میکند. در نهایت، چالشهای مرتبط با اخذ ضامن یا تأمین از محکومله در حکم غیابی و تفاوت آن با اصول فقهی و حقوقی مطرح شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تداخل میان مفاد قانون، استدلالهای فقهی و رویه قضایی موجب ایجاد ابهام در تشخیص حکم غیابی و حضوری میشود و تحلیل دقیق شروط و مستندات آن برای تحقق دادرسی عادلانه ضروری است.
دانلودها
مراجع
Abhari, H. (2012). Civil Procedure Law.
Bahadari Jahromi, A., & Hosseini, S. L. (2014). Principles of Fair Trial in Light of Islamic Thought and Domestic Legal System. Islamic Human Rights Studies Quarterly, 3(7), 115-186.
Bahrani, Y. I. A. (2026). Al-Hada'iq Al-Nadhira fi Ahkam Al-'Itrah Al-Tahirah (Vol. Volumes 2 and 5). Islamic Publications Office affiliated with the Society of Teachers of Qom Seminary.
Fazaeli, M. (2014). The Place of Fair Trial Principles in Islamic Human Rights and Judicial Doctrine. Comparative Research on Islamic and Western Law Quarterly, 1(1), 105-186.
Hayati, A. A. (2016). Civil Procedure Law in the Current Legal System. Mizan Publishing.
Hurr Amili, M. I. H. (2028). Tafsil Wasail Al-Shi'ah ila Tahsil Masail Al-Shari'ah (Vol. Volume 18 and 27). Al-Bayt Institute.
Jafari Langroudi, M. J. (2009). Terminology of Law. Ganj Danesh Library Publishing.
Karimi, A., & Parto, H. R. (2016). Civil Procedure Law, Volume 2. Dadgostar Publishing.
Khalighian, J. (2006). Securing Potential Damages. Mohajer Publishing.
Khu'i, S. A. Q. (2029). Minhaj Al-Salihin (Vol. Volume 2). Madinat Al-Salh Publishing.
Madani, S. J. a.-D. (2004). Civil Procedure Law, Volume 2. Chap Ayandeh Publishing.
Mardani, N., & Beheshiti, M. J. (2002). Civil Procedure Law, Volume 2. Mizan Publishing.
Masihi, M. (2008). The Law of Civil Procedure in the Mirror of Judicial Rulings and Advisory Opinions. Khorsandi Publishing.
Matin Daftari, A. (2002). Collection of Judicial Precedents in Legal Affairs. Raham Publishing.
Mohaghegh Damad, M. (2004). Principles of Jurisprudence. Center for Islamic Sciences Publishing.
Mohaghegh Damad, S. M. (2010). Principles of Jurisprudence (Civil Section: Ownership - Responsibility) (Vol. Volume 3). Center for Islamic Sciences Publishing.
Mohajeri, A. (2001). Commentary on the Civil Procedure Code of General and Revolutionary Courts, Volume 2. Ganj Danesh Library Publishing.
Mohajeri, A. (2011). The Law of Civil Procedure in the Current Legal Order. Fekr Sazan Publishing.
Moravij, H. (2000). Legal Terminology. Bakhshaye Publishing.
Nahrini, F. (2019). Civil Procedure Law, Volume 3. Ganj Danesh Publishing.
Najafi, M. H. I. B. (2025). Jawahir Al-Kalam fi Sharh Shara'i Al-Islam (Vol. Volume 4). Dar Ihya Al-Turath Al-Arabi.
Nobakht, Y. (1993). Judicial Thoughts, Volume 1. Kayhan Publishing.
Qasimi, Z. (2030). The System of Governance in Shari'ah and History (Vol. Volume 2). Dar Al-Nafas.
Rahimi Isfahani, A. A. (2005). Collection of Civil Procedure Law, Volume 1. Research Assistance, Compilation and Codification of Laws and Regulations.
Rezai Nejad, A. H. (2011). Civil Procedure Law: Ordinary Methods of Complaining Against Rulings (Research and Appeal). Young Thinkers Publishing.
Saif, F. (2003). Article on Default Judgments in Legal Affairs. Cultural and Social Legal Monthly, 15(84), 30-12.
Sanaei, P. (1971). Translation of the Introduction to Matikan Hazaar Dastan. People's Law Journal, 7(26), 43-38.
Shams, A. (2015). Civil Procedure Law, Volume 2. Darak Publishing.
Tavakoli, M. M. (2020). Comprehensive Training in Civil Procedure Law. Maktab Akhar Publishing.
Tusi, M. I. A.-H. (2028). Tahdhib Al-Ahkam (Vol. Volume 6). Dar Al-Kutub Al-Islamiyah.
Yousefzadeh, M. (2015). Civil Procedure Law. Public Shareholding Company for Publication.
Zar'at, A. (2004). The Law of Civil Procedure in the Current Order. Chap Ayandeh Publishing.
Zar'at, A. (2011). Nullity in Criminal Procedure Law. Mizan Publishing.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 1402 Saeed Abbasi, Abbas Moghaddari Amiri, Ali Rezvani (Author)

این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.