مطالعه تطبیقی فسخ جزئی قرارداد در حقوق ایران و فرانسه
کلمات کلیدی:
مطالعه تطبیقی, حقوق ایران و فرانسه, فسخ جزئیچکیده
«فسخِ جزئیِ قرارداد» به معنای انحلال و بازگرداندن آثار قرارداد صرفاً نسبت به بخشِ مختل‌شده‌ی موضوع آن است و در برابر «فسخِ کلی» قرار می‌گیرد. این پژوهش با رویکرد توصیفی–تحلیلی و تطبیقی، حدود و امکانِ پذیرشِ فسخ جزئی را در حقوق ایران و حقوق فرانسه بررسی می‌کند. مبنای کار، منابع قانونی داخلی از جمله مواد ۴۲۲، ۴۲۷، ۴۳۱ و ۴۴۱ قانون مدنی ایران، و نیز اسناد بین‌المللی به‌ویژه کنوانسیون بیع ۱۹۸۰ وین (CISG) است که برای تبیین دقیق مفهوم و قلمرو فسخ جزئی به آن‌ها تکیه شده است. بر اساس قانون مدنی ایران، اصل بر غیرقابل‌تجزیه بودن عقد و وقوع فسخ به‌طور یک‌پارچه است و پذیرش آثار جزئی عمدتاً در قالب نهادهای استثنایی مانند خیار تبعض صفقه، ارش یا توافق طرفین توجیه می‌شود. در مقابل، حقوق فرانسه—به‌ویژه پس از اصلاحات ۲۰۱۶—در موارد نقض جزئی امکان خاتمه یا فسخ نسبت به قسمتِ آسیب‌دیده و نیز به‌کارگیری ابزارهای جایگزین مانند کاهش ثمن را پیش‌بینی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد هرچند چارچوب سنتیِ حقوق ایران انعطاف محدودی برای شناسایی فسخ جزئی فراهم می‌آورد، می‌توان با تفسیر همسو با «اصل حفظ قرارداد» و «حاکمیت اراده» و نیز از رهگذر اصلاح تقنینی، پذیرش صریحِ فسخِ بخشی از قرارداد یا راهکارهای معادل آن (مانند کاهش ثمن) را تقویت کرد و مرز آن را با نهادهای مشابهی چون ارش و خیار تبعض صفقه به‌روشنی ترسیم نمود.
دانلودها
مراجع
Abdo, M. B. (2001). Civil Law. Taha Publications.
Al-Shawarbi, A. a.-H. (2017). Termination of Contract in Light of Jurisprudence and Judiciary. Mansha'at al-Ma'arif.
Cayol, A. (2021). Contract Law in Tables (Vol. 2). Ellipses.
Chantepie, G. (2018). Contract: Effects. In. Paris.
Chénedé, F. (2018). The New Law of Contracts and Obligations (Vol. 2). Dalloz.
Emami, S. H. (1997). Civil Law. Eslamiyeh Publications.
Eskini, R., & Jafarian, A. (2010). Study of Arsh in Iranian Law and Imami Jurisprudence and Its Difference with Price Reduction in the International Sales Convention. Legal Research Journal, 11(1), 55-87.
Genicon, T. (2007). Contract Termination for Non-performance. LGDJ.
Hervieu, M. (2025). Sanctions for Non-performance: Overview of Sanctions Aimed at Obtaining Contract Performance.
Hilli, H. (1994). Tadhkirat al-Fuqaha (Vol. 11). Aal al-Bayt Institute.
Jafari Langroudi, M. J. (2012). Al-Farq (General Encyclopedia of Law). Ganj-e Danesh.
Katouzian, N. (1997). Civil Law: General Rules of Contracts (Vol. 3). Sahami Publications.
Lardeux, G. (2020). Proportionality Control of Sanctions in Contractual Matters. Justice Actualités, 24, 96-105.
Limbach, F. (2022). Imperfect Performance and Price Reduction. Quarterly Journal of Civil Law(4).
Mehnani, M. (2020). Comparative Study of Partial Termination Right in Sales Contracts, Its Conditions, Obstacles and Effects in Iranian and English Legal Systems Shahid Beheshti University]. Tehran.
Mirzanezhad Jouybari, A. (2003). Partial Termination or Contract Division in the 1980 Vienna International Sales Convention and Iranian Law. Legal Journal of International Legal Services Office(29), 285-331.
Najafi, M. H. (1986). Jawahir al-Kalam fi Sharh Shara'i al-Islam (Vol. 23). Dar al-Kutub al-Islamiyya.
Schütz, R.-N. (2017). The New French Contract Law. University Presses.
Simler, P. Partial Nullity of Legal Acts.
Terré, F., Simler, P., Lequette, Y., & Chénedé, F. (2018). Civil Law: Obligations (Vol. 12). Dalloz.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 1402 Ayham Al-Asoul, Mehrzad Abdali, Seyed Elhamoddin Sharifi Al-Hashem, Seyed Amir Hesam Mousavi (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
